Widzisz, jak Twój nastolatek leży na łóżku, wpatrując się w telefon. Proszony o pomoc w domu, odpowiada wymijająco. Do nauki siada w ostatniej chwili, a hobby, które kiedyś pochłaniało go całkowicie, odeszło w zapomnienie. Słyszysz codziennie: „Nie mam ochoty”, „Później”, „Po co?”. To frustrujące i niepokojące jednocześnie. Zastanawiasz się, czy to lenistwo, okres buntu, czy może coś poważniejszego. Przede wszystkim jednak chcesz pomóc.
Rozumiem, przez co przechodzisz
Jako psycholog dziecięcy i młodzieży z Gdyni, codziennie spotykam rodziców w Twojej sytuacji. Widzę Wasze zmęczenie, bezradność i niepokój. Rozumiem, że ta sytuacja wywołuje wiele sprzecznych emocji – od irytacji po głęboki niepokój o przyszłość Twojego dziecka. Dlatego chcę Ci pokazać, że za tym „nic mi się nie chce” często kryją się złożone mechanizmy psychologiczne, które możemy wspólnie zrozumieć i na które możemy znaleźć skuteczne rozwiązanie.
W mojej praktyce terapeutycznej widzę, że każdy przypadek braku motywacji u nastolatka jest inny. Niemniej jednak zawsze istnieją konkretne przyczyny i skuteczne strategie pomocy. Zapraszam Cię do lektury tego artykułu, który pomoże Ci lepiej zrozumieć, co dzieje się z Twoim nastolatkiem, a następnie – jeśli poczujesz taką potrzebę – do kontaktu ze mną. Wspólnie możemy stworzyć plan działania dostosowany do indywidualnej sytuacji Twojej rodziny.
Dlaczego nastolatkowi nic się nie chce? Najważniejsze przyczyny
Brak motywacji u nastolatka rzadko jest wynikiem zwykłego lenistwa. Nastolatki przechodzą przez jeden z najbardziej burzliwych okresów rozwojowych w życiu. Ich mózg intensywnie się przebudowuje, zwłaszcza obszary odpowiedzialne za planowanie, kontrolę impulsów i motywację. Jednocześnie doświadczają gwałtownych zmian hormonalnych, które wpływają na nastrój i energię. W dodatku stawiają czoła rosnącej presji społecznej, szkolnej i związanej z kształtowaniem własnej tożsamości.
Współczesne nastolatki funkcjonują również w rzeczywistości, która znacząco różni się od tej, w której dorastaliśmy my, rodzice. Media społecznościowe nieustannie bombardują je porównaniami z rówieśnikami, prezentującymi wyselekcjonowane, idealne fragmenty swojego życia. To prowadzi do poczucia, że nigdy nie są wystarczająco dobrzy, co paradoksalnie może obniżać motywację do działania. Ponadto natychmiastowa gratyfikacja oferowana przez smartfony i gry sprawia, że długoterminowe cele, wymagające wysiłku i cierpliwości, wydają się mniej atrakcyjne.
Wiele rodzin z Trójmiasta, z którymi pracuję, zgłasza się z podobnymi obawami. Rodzice zauważają, że ich nastolatek spędza godziny przed ekranem, unika obowiązków i nie wykazuje inicjatywy. Warto jednak pamiętać, że to zachowanie często stanowi sposób radzenia sobie z przytłaczającymi emocjami lub sytuacjami. Zamiast być oznaką charakteru, może być sygnałem, że nastolatek potrzebuje wsparcia w zmaganiu się z wewnętrznymi trudnościami.
Kiedy brak motywacji jest normalny, a kiedy niepokojący?
Okres dojrzewania naturalnie wiąże się z pewnymi zmianami w zachowaniu i poziomie energii. Nastolatki potrzebują więcej snu niż młodsze dzieci czy dorośli, co wynika ze zmian rytmu dobowego charakterystycznego dla tego wieku. Mogą także czasowo tracić zainteresowanie niektórymi aktywnościami, eksplorując nowe obszary i poszukując własnej tożsamości. To normalne zjawiska rozwojowe.
Niemniej jednak istnieją pewne sygnały ostrzegawcze, których nie powinniśmy bagatelizować. Jeżeli brak motywacji utrzymuje się przez dłuższy czas, przekraczając kilka tygodni, może to wskazywać na głębszy problem. Szczególnie niepokojące jest, gdy nastolatek całkowicie wycofuje się z aktywności, które wcześniej sprawiały mu radość, przestaje spotykać się z przyjaciółmi i traci kontakt z rzeczywistością społeczną. Równie ważnym sygnałem jest pogorszenie wyników w nauce, zwłaszcza gdy jest nagłe i dramatyczne.
Inne objawy, które powinny zwrócić naszą uwagę, to zmiany w łaknieniu i wadze, problemy ze snem wykraczające poza typowe dla nastolatków późne zasypianie, drażliwość i wybuchy złości nieproporcjonalne do sytuacji, izolacja społeczna oraz wypowiedzi sugerujące poczucie beznadziejności lub bezwartościowości. Jeśli zauważasz kilka z tych objawów jednocześnie i utrzymują się one przez dłuższy czas, warto skonsultować się ze specjalistą. Jako psycholog dla młodzieży w Gdyni regularnie pracuję z nastolakmi przeżywającymi takie trudności i wiem, że wczesna interwencja znacząco zwiększa szanse na pozytywną zmianę.
Co może kryć się za „nic mi się nie chce”?
Depresja u nastolatków
Depresja u młodzieży często przejawia się inaczej niż u dorosłych. Zamiast wyraźnego smutku możemy obserwować głównie drażliwość, apatię i właśnie brak motywacji. Nastolatek z depresją może mówić, że wszystko jest bez sensu, że i tak mu się nie uda, albo że po prostu nie ma siły. To nie jest zwykłe lenistwo czy kaprysy – to realna choroba, która wymaga profesjonalnej pomocy.
Depresja nastolatków bywa trudna do rozpoznania, ponieważ nakłada się na typowe dla tego wieku wahania nastrojów. Jednak kluczowa różnica polega na intensywności i czasie trwania objawów. Podczas gdy normalne zmiany nastroju mijają po kilku dniach, depresja utrzymuje się przez tygodnie lub miesiące i znacząco upośledza codzienne funkcjonowanie. Dodatkowo depresja wpływa nie tylko na nastrój, ale także na sposób myślenia – nastolatek może przejawiać negatywny wzorzec interpretacji zdarzeń, obwiniać się o wszystko i mieć poczucie bezradności.
W mojej pracy z nastolatkami w Gdyni często obserwuję, że rodzice przez długi czas nie dostrzegają depresji u swojego dziecka, przypisując objawy buntowi czy lenistwa. Tymczasem odpowiednio wczesna diagnoza i terapia mogą znacząco skrócić czas trwania epizodu depresyjnego i zapobiec jego powikłaniom. Warto więc być czujnym i nie bać się szukać pomocy, gdy intuicja podpowiada nam, że coś jest nie tak.
Wypalenie i przeciążenie
Paradoksalnie, brak motywacji może być skutkiem zbyt dużej presji i przeciążenia. Współczesne nastolatki żyją w ciągłym pędzie: szkoła, korepetycje, dodatkowe zajęcia, obowiązki domowe. Dodaj do tego presję osiągnięć, porównania z rówieśnikami i stres związany z przyszłością. W pewnym momencie organizm mówi „dość” i wyłącza się jako mechanizm obronny.
Wypalenie u nastolatków przejawia się nie tylko brakiem energii, ale także utratą zainteresowania rzeczami, które kiedyś pasjonowały. Młody człowiek może czuć się emocjonalnie opróżniony, mieć trudności z koncentracją i odczuwać ciągłe zmęczenie, które nie ustępuje nawet po odpoczynku. Często towarzyszy temu cynizm i negatywne nastawienie do szkoły, znajomych czy rodziny.
Co więcej, wypalenie może mieć podłoże w perfekcjonizmie. Wiele nastolatków stawia sobie nierealistycznie wysokie standardy, bojąc się zawieść siebie lub bliskich. Kiedy czują, że nie są w stanie sprostać tym oczekiwaniom, mogą całkowicie zrezygnować z działania, bo w ich przekonaniu „po co się starać, skoro i tak nie będzie idealne”. W takich przypadkach kluczowe jest pomóc młodemu człowiekowi znaleźć zdrową równowagę między ambicją a realizmem oraz nauczyć go, że wartość nie zależy wyłącznie od osiągnięć.
Problemy ze snem i zmęczenie
Nastolatki potrzebują 8-10 godzin snu na dobę, ale większość śpi znacznie mniej. Przyczyny są różne: późne kładzenie się spać z powodu odrabiania lekcji lub korzystania z telefonu, wczesne wstawanie do szkoły, zaburzony rytm dobowy charakterystyczny dla okresu dojrzewania. Chroniczny niedobór snu bezpośrednio wpływa na motywację, koncentrację i nastrój.
Kiedy nastolatek jest chronicznie niewysypaany, jego mózg działa w trybie oszczędzania energii. Oznacza to, że funkcje wyższego rzędu, takie jak planowanie, kontrola impulsów czy zdolność do podejmowania wysiłku, są ograniczone. Młody człowiek może więc chcieć się zaangażować, ale po prostu nie ma na to zasobów. Dodatkowo niedobór snu nasilą drażliwość i podatność na stres, co tworzy błędne koło – nastolatek czuje się gorzej, więc ma jeszcze mniejszą motywację, a to z kolei pogłębia jego zmęczenie.
Warto również pamiętać, że u nastolatków naturalnie przesuwa się rytm dobowy – czują się bardziej rozbudzeni wieczorem, a rano trudniej im wstać. To zjawisko biologiczne, nad którym młody człowiek nie ma pełnej kontroli. Niestety, sztywne godziny rozpoczęcia zajęć szkolnych nie uwzględniają tej specyfiki, co prowadzi do chronicznego niedoboru snu u większości młodzieży. Jako psycholog dziecięcy i młodzieży w Gdyni często wskazuję rodzicom, że praca nad higieną snu może być pierwszym, prostym krokiem w kierunku poprawy motywacji i samopoczucia nastolatka.
Lęk i unikanie
Czasami za brakiem motywacji kryje się lęk. Nastolatek unika zadań nie dlatego, że mu się nie chce, ale dlatego, że się boi. Boi się porażki, oceny, niezrozumienia. Prokrastynacja i wycofanie stają się sposobem na radzenie sobie z tym lękiem. „Nie próbowałem, więc nie poniosłem porażki” – taka logika często kieruje zachowaniem młodego człowieka.
Lęk u nastolatków może dotyczyć wielu sfer życia. Niektórzy młodzi ludzie doświadczają lęku społecznego, który sprawia, że unikają kontaktów z rówieśnikami i sytuacji wymagających interakcji społecznych. Inni borykają się z lękiem przed oceną, który paraliżuje ich przed pracami klasownymi, odpytywaniem czy występami publicznymi. Jeszcze inni przeżywają bardziej ogólny lęk egzystencjalny, związany z niepewnością przyszłości, zmianami w świecie czy pytaniami o sens życia.
Co istotne, lęk nie zawsze jest oczywisty dla otoczenia ani nawet dla samego nastolatka. Młody człowiek może nie rozumieć, dlaczego nie jest w stanie zmobilizować się do działania, i obwiniać siebie za lenistwo. Tymczasem w rzeczywistości jego układ nerwowy funkcjonuje w stanie chronicznego przebudzenia, zużywając energię na przygotowanie do potencjalnego zagrożenia. W efekcie brakuje mu zasobów na codzienne aktywności. W takich przypadkach pomoc specjalisty jest szczególnie cenna, ponieważ pozwala rozpoznać rzeczywiste źródło problemu i pracować nad skutecznymi strategiami radzenia sobie.
Warto zapamiętać
Brak motywacji u nastolatka to rzadko zwykłe lenistwo – najczęściej jest sygnałem, że młody człowiek zmaga się z czymś trudnym. Może to być depresja, wypalenie, chroniczne zmęczenie lub lęk. Kluczem do pomocy jest zrozumienie przyczyny, a nie wymuszanie działania czy karanie za bierność.
Zauważam, że artykuł ogólny może dać Ci wiele cennych wskazówek, ale każdy nastolatek jest inny, a każda rodzina ma swoją unikalną dynamikę. To, co sprawdza się w jednym przypadku, może nie działać w innym. Podczas indywidualnej konsultacji możemy wspólnie przyjrzeć się dokładnie sytuacji Twojego dziecka, zrozumieć specyficzne czynniki wpływające na brak motywacji i stworzyć konkretny, spersonalizowany plan działania. Wiele rodzin z Trójmiasta, z którymi pracuję, mówi, że już pierwsza rozmowa pomogła im uporządkować chaos i poczuć nadzieję. Jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia, zapraszam Cię do kontaktu.
Jak pomóc nastolatku odzyskać motywację?
Zacznij od rozmowy, nie od wymówek
Pierwszym krokiem jest szczera rozmowa z nastolatkiem. Nie w stylu „co się z tobą dzieje, że nic nie robisz”, ale autentyczne zainteresowanie jego stanem wewnętrznym. Zapytaj, jak się czuje, co go martwi, czy coś go przytłacza. Wysłuchaj bez oceniania i doradzania. Czasem już samo poczucie, że ktoś naprawdę słucha i stara się zrozumieć, może być początkiem zmiany.
Podczas rozmowy unikaj banalizowania uczuć nastolatka. Frazy typu „nie przejmuj się, to minie” czy „inni mają gorzej” mogą wydawać się pocieszające, ale w rzeczywistości pokazują młodemu człowiekowi, że nie rozumiesz powagi jego doświadczeń. Zamiast tego spróbuj odzwierciedlić to, co słyszysz: „Rozumiem, że czujesz się przytłoczony tyloma zadaniami” czy „Słyszę, że teraz wszystko wydaje ci się bez sensu”. Takie podejście buduje poczucie zrozumienia i bezpieczeństwa.
Pamiętaj również, że nastolatek może nie być gotowy do rozmowy w momencie, kiedy Ty tego chcesz. Daj mu przestrzeń i zaproponuj kilka różnych momentów. Niektórzy młodzi ludzie łatwiej się otwierają podczas wspólnej aktywności – jazdy samochodem, spaceru czy wykonywania prostej czynności – niż podczas formalnej rozmowy „twarzą w twarz”. Elastyczność w podejściu może znacząco zwiększyć szanse na prawdziwy kontakt.
Pomóż w odnalezieniu małych celów
Kiedy człowiek czuje się przytłoczony, duże cele wydają się nieosiągalne. Pomóż nastolatku rozbić zadania na małe, łatwe do wykonania kroki. Zamiast „musisz poprawić oceny”, spróbuj „dziś przerobisz jeden rozdział”. Małe sukcesy budują poczucie sprawczości i stopniowo przywracają motywację.
Ważne jest, aby cele były nie tylko małe, ale także konkretne i mierzalne. „Będę się więcej uczył” to nie jest dobry cel, bo jest zbyt ogólny i trudny do zweryfikowania. Lepiej: „Codziennie przez tydzień poświęcę 20 minut na powtórzenie materiału z matematyki”. Taka konkretność pomaga nastolatkom zobaczyć jasno, czego się od nich oczekuje i kiedy osiągnęli sukces.
Dodatkowo warto celebrować małe zwycięstwa. Nie chodzi o przesadne nagradzanie każdego drobnego działania, ale o autentyczne dostrzeżenie wysiłku i postępu. Zamiast „w końcu coś zrobiłeś”, spróbuj „widzę, że włożyłeś dużo pracy w to zadanie i to przyniosło efekt”. Takie komunikaty wzmacniają wewnętrzną motywację i pokazują nastolatkom, że ich starania mają znaczenie.
Ogranicz bodźce i stwórz strukturę
Zbyt wiele opcji i ciągłe rozpraszacze cyfrowe mogą paraliżować. Pomóż nastolatowi stworzyć prostą strukturę dnia: konkretne godziny posiłków, nauki, odpoczynku. Ogranicz dostęp do telefonu w określonych porach. Struktura daje poczucie bezpieczeństwa i ułatwia mobilizację.
Wprowadzanie struktury nie oznacza narzucania sztywnego reżimu. Przeciwnie, najlepiej działa, gdy tworzysz ją wspólnie z nastolatkiem, biorąc pod uwagę jego naturalne preferencje i rytm dnia. Niektórzy młodzi ludzie są bardziej produktywni rano, inni wieczorem. Uwzględnienie tych indywidualnych różnic zwiększa szanse, że struktura będzie rzeczywiście funkcjonalna, a nie tylko teoretyczna.
Co więcej, struktura powinna obejmować także czas na prawdziwy odpoczynek, a nie tylko kolejne obowiązki. Nastolatek potrzebuje chwil na bezczynność, nudzenie się, marzenie. To właśnie w takich momentach mózg przetwarza informacje i odnawia zasoby. Dlatego planowanie wolnego czasu jest równie ważne jak planowanie czasu pracy. Zachęć nastolatka, aby świadomie włączył do swojego rozkładu dnia aktywności, które przynoszą mu radość lub relaks, nawet jeśli wydają się „nieproduktywne”.
Zadbaj o podstawy: sen, ruch, odżywianie
Często zaniedbujemy podstawowe potrzeby fizjologiczne, a one mają ogromny wpływ na motywację i samopoczucie. Pomóż nastolatkom wypracować regularny rytm snu, zachęć do aktywności fizycznej (nawet krótki spacer pomaga) i zadbaj o regularne, zdrowe posiłki. Ciało i umysł są ze sobą ściśle połączone.
Sen jest szczególnie kluczowy dla nastolatków. Jak wspomniałem wcześniej, młodzi ludzie potrzebują więcej snu niż dorośli, a ich naturalny rytm dobowy przesuwa się ku późniejszym godzinom. Oznacza to, że kładzenie się spać o 20:00 może być dla nastolatka równie nierealistyczne jak dla dorosłego o 18:00. Zamiast walczyć z naturą, spróbuj stworzyć warunki sprzyjające zdrowemu snowi: ograniczenie niebieskiego światła przed snem, spokojny rytuał wieczorny, wygodne środowisko do spania.
Jeśli chodzi o ruch, nie musi to być intensywny sport. Dla wielu nastolatków, zwłaszcza tych w obniżonym nastroju, regularne krótkie spacery mogą być lepsze niż rzadkie, wyczerpujące treningi. Aktywność fizyczna uwalnia endorfiny, poprawia jakość snu i daje poczucie kontroli nad własnym ciałem. Podobnie z odżywianiem – regularne, zbilansowane posiłki stabilizują poziom cukru we krwi, co bezpośrednio przekłada się na nastrój i energię. Jako psycholog dla młodzieży często przypominam rodzicom, że zanim zaczniemy pracę nad motywacją na poziomie psychologicznym, warto upewnić się, że podstawy fizjologiczne są zapewnione.
Bądź obecny, ale nie nachalny
Nastolatki potrzebują przestrzeni, ale także pewności, że jesteś obok, gotowy pomóc, kiedy będą tego potrzebować. Znajdź równowagę między wsparciem a autonomią. Pozwól na naturalne konsekwencje niektórych decyzji, ale bądź dostępny, gdy sytuacja tego wymaga.
Obecność nie oznacza ciągłego pytania „jak tam szkoła?” czy „zrobiłeś lekcje?”. Czasem chodzi po prostu o wspólny czas bez konkretnego celu – obejrzenie filmu, wspólne gotowanie, gra planszowa. Te pozornie błahe chwile budują relację i dają nastolatkom poczucie, że są dla Ciebie ważni niezależnie od swoich osiągnięć czy problemów.
Jednocześnie unikaj popadania w nadopiekuńczość. Jeśli będziesz rozwiązywać za nastolatka wszystkie problemy, nie nauczy się on samodzielności i nie rozwinie wiary w swoje możliwości. Pozwól mu doświadczyć pewnych trudności i znaleźć własne rozwiązania, oferując przy tym swoje wsparcie jako sieć bezpieczeństwa. Równowaga między autonomią a wsparciem jest kluczem do zdrowego rozwoju i budowania wewnętrznej motywacji.
Co robić, a czego unikać
Skuteczne podejścia:
- Okazuj empatię i autentyczne zainteresowanie stanem wewnętrznym nastolatka
- Ustalaj małe, konkretne cele zamiast ogólnych oczekiwań
- Twórz razem strukturę dnia uwzględniającą naturalne preferencje
- Dbaj o podstawy: sen, aktywność fizyczną, regularne posiłki
- Doceniaj wysiłek, nie tylko rezultaty
- Szukaj pomocy specjalisty, gdy sytuacja tego wymaga
Zachowania, których należy unikać:
- Porównywania nastolatka z innymi („zobacz, jak koledzy się starają”)
- Karania za brak motywacji lub wymuszania aktywności
- Banalizowania uczuć („nic się nie dzieje”, „to minie”)
- Ciągłego kontrolowania i przywoływania do porządku
- Odbierania wszystkich przywilejów jako formy presji
- Zakładania z góry, że to tylko lenistwo lub bunt
Nie musisz przechodzić przez to w samotności
Rozumiem, że sytuacja, w której znajdujesz się teraz, może być wyczerpująca i pełna niepewności. Może czujesz się bezradny, obserwując, jak Twój nastolatek coraz bardziej się wycofuje. Może próbowałeś już różnych sposobów i nic nie działa. Jako psycholog dla młodzieży w Gdyni oferuję bezpieczną przestrzeń, w której możemy wspólnie przyjrzeć się sytuacji Twojego dziecka i znaleźć skuteczne rozwiązania.
Zapraszam Cię na konsultację psychologiczną – zarówno w gabinecie w Gdyni, jak i online. Pracuję z nastolatkani, ich rodzicami i całymi rodzinami, pomagając odnaleźć drogę przez trudne momenty. Nie musisz czekać, aż sytuacja stanie się jeszcze trudniejsza.
Kiedy potrzebne jest wsparcie specjalisty?
Jeśli brak motywacji u nastolatka utrzymuje się dłużej niż kilka tygodni pomimo Twoich starań, jeśli obserwujesz dodatkowe niepokojące objawy (zmiany nastroju, izolacja społeczna, problemy ze snem, wypowiedzi sugerujące beznadziejność), nie wahaj się skonsultować z psychologiem. Wczesna interwencja może zapobiec pogłębieniu się problemu.
W mojej praktyce często spotykam rodziców, którzy zwlekali z wizytą u specjalisty, mając nadzieję, że sytuacja sama się poprawi. Niestety, bez odpowiedniego wsparcia problemy emocjonalne i motywacyjne mają tendencję do nasilania się, a nie do samoistnego ustępowania. Im dłużej nastolatek tkwi w stanie apatii i wycofania, tym trudniej jest odbudować motywację i radość z życia.
Warto również pamiętać, że pójście do psychologa nie jest oznaką porażki rodzica ani słabości nastolatka. To po prostu korzystanie z profesjonalnego wsparcia w trudnej sytuacji, podobnie jak konsultacja z lekarzem przy problemach zdrowotnych. Psycholog posiada narzędzia i wiedzę, które pozwalają skutecznie pomóc młodemu człowiekowi w odzyskaniu motywacji, radzeniu sobie ze stresem czy lękiem oraz budowaniu zdrowszych wzorców myślenia i zachowania.
Głosem eksperta
Carl Rogers, jeden z najbardziej wpływowych psychologów humanistycznych, podkreślał: „Ciekawym paradoksem jest to, że kiedy akceptuję siebie takim, jakim jestem, wtedy mogę się zmienić”. To przekonanie ma szczególne znaczenie w kontekście pracy z nastolatkami. Kiedy młody człowiek czuje, że jest akceptowany mimo swoich trudności, wówczas uzyskuje przestrzeń i bezpieczeństwo potrzebne do zmiany.
Martin Seligman, twórca psychologii pozytywnej, zwracał uwagę na zjawisko wyuczonej bezradności: „Kiedy wielokrotnie doświadczamy braku kontroli nad sytuacją, uczymy się bierności i rezygnujemy z prób działania, nawet gdy pojawiają się nowe możliwości”. To tłumaczy, dlaczego niektórzy nastolatcy przestają próbować – po wielu porażkach lub sytuacjach, w których czuli się bezradni, uczą się, że ich wysiłek i tak nic nie zmieni.
Erik Erikson, badacz rozwoju psychospołecznego, opisywał adolescencję jako okres konfliktu między tożsamością a zdezorientowaniem: „Młody człowiek musi eksperymentować, aby odkryć, kim naprawdę jest”. Czasami więc to, co wygląda na brak motywacji, jest w rzeczywistości poszukiwaniem własnej drogi, które wymaga chwili zatrzymania i refleksji.
Najczęściej zadawane pytania
Czy to normalne, że nastolatek chce spędzać dużo czasu w samotności?
Pewna potrzeba samotności jest normalna w okresie dojrzewania – nastolatki potrzebują czasu na przetwarzanie emocji i budowanie tożsamości. Niepokojące jest natomiast całkowite wycofanie się z kontaktów społecznych, unikanie wszystkich aktywności i długotrwałe zamykanie się w pokoju. Jeśli nastolatek nadal utrzymuje kontakt z kilkoma bliskimi osobami i czasem angażuje się w jakieś aktywności, to prawdopodobnie mieści się w normie rozwojowej.
Jak długo powinienem czekać, zanim zwrócę się o pomoc specjalisty?
Jeśli objawy braku motywacji, zmiany nastroju czy zachowania utrzymują się dłużej niż 2-3 tygodnie i zauważasz, że nastolatek ma trudności w codziennym funkcjonowaniu (szkoła, relacje, codzienne czynności), warto skonsultować się z psychologiem. Nie trzeba czekać, aż sytuacja będzie dramatyczna – wczesna interwencja jest zawsze lepsza.
Czy powinienem odebrać nastolatkowi telefon lub komputer, żeby zmobilizować go do działania?
Radykalne ograniczenia często przynoszą odwrotny skutek, pogłębiając konflikt i izolację. Lepiej wspólnie ustalić rozsądne granice korzystania z urządzeń elektronicznych. Jeśli jednak uzależnienie od technologii jest już poważne i wpływa na wszystkie sfery życia, może być potrzebna pomoc specjalisty i stopniowe, ale zdecydowane wprowadzanie zmian.
Jak rozróżnić zwykłe lenistwo od depresji?
„Zwykłe lenistwo” jest sytuacyjne – nastolatek nie chce robić konkretnych, nieprzyjemnych rzeczy, ale nadal ma energię i zainteresowanie tym, co lubi. Depresja natomiast odbiera radość ze wszystkiego, łącznie z ulubionymi aktywnościami. Dodatkowo depresji często towarzyszą inne objawy: zaburzenia snu i apetytu, wycofanie społeczne, poczucie beznadziejności, negatywne myśli o sobie. Jeśli masz wątpliwości, lepiej skonsultować się ze specjalistą.
Co zrobić, gdy nastolatek odmawia pójścia do psychologa?
Spróbuj zrozumieć przyczyny odmowy – być może boi się oceny, nie wierzy w skuteczność terapii lub obawia się, że nie zostanie zrozumiany. Porozmawiaj spokojnie o tym, czym jest terapia, zapewnij, że to bezpieczne miejsce, gdzie nie będzie oceniany. Możesz zaproponować jedną, próbną wizytę. Jeśli nadal odmawia, możesz najpierw pójść sam na konsultację rodzicielską – psycholog pomoże Ci wypracować strategie wspierania nastolatka i przygotowania go do ewentualnej terapii.
To nie tylko faza – Twoja pomoc ma znaczenie
Brak motywacji u nastolatka to wyzwanie, które wymaga zrozumienia, cierpliwości i często profesjonalnego wsparcia. Nie jest to ani zwykłe lenistwo, ani po prostu „faza”, przez którą trzeba przejść. To sygnał, że Twój nastolatek zmaga się z czymś trudnym i potrzebuje pomocy w odnalezieniu drogi.
Pamiętaj, że każda sytuacja jest inna. To, co działa dla jednego nastolatka, może nie działać dla innego. Dlatego tak ważne jest indywidualne podejście, które uwzględnia unikalną osobowość młodego człowieka, jego historię, dynamikę rodziny i specyficzne okoliczności. Jako psycholog dziecięcy i młodzieży w Gdyni, pracuję z każdą rodziną indywidualnie, tworząc plan wsparcia dostosowany do Waszych potrzeb.
Nie czekaj, aż sytuacja stanie się dramatyczna. Prawdziwa zmiana wymaga czasu, praktyki i często zewnętrznego wsparcia. Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy w zrozumieniu, co dzieje się z Twoim nastolatkiem i jak możesz go skutecznie wspierać, zapraszam Cię do kontaktu. Wspólnie możemy znaleźć rozwiązanie i pomóc Twojemu dziecku odzyskać radość i motywację do życia.
Wierzę, że Twój nastolatek ma w sobie ogromny potencjał – czasem potrzebuje tylko odpowiedniego wsparcia, żeby ten potencjał odkryć.
